اگر زمین را به دلیل داشتن قطب های مقناطیسی همچون یک آهنربا فرض کنید ساحهء که این خطوط مقناطیسی شکل می دهند، در واقع یک میدان مقناطیسی است. این خطوط میدان مقناطیسی از قطب شمال حرکت نموده به شکل یک حلقه مدور دور زمین چرخ خورده و به قطب جنوب میرود. آنچه این میدان محافظتی شکل می دهد مگنتوسفیر نام دارد؛ طبقهء که محافظ زمین در برابر اشعه های کیهانی و باد خورشیدی می باشد.
در نخست باید یادآور شد که قطب های مقناطیسی و جغرافیایی زمین معکوس یکدیگر اند، به این معنا که قطب جنوبی مقناطیسی زمین به قطب شمالی جغرافیایی زمین اشاره می کند و به همین طور قطب مقناطیسی شمالی زمین به قطب جنوبی جغرافیایی زمین اشاره می کند.
اما آنچه که جالب به نظر می رسد سرگردان بودن قطب های مقناطیسی زمین است. به گونهء که قطب شمال مقناطیسی از اقیانوس منجمد شمالی به سمت سایبریا در حرکت بوده و قطب جنوبی مقناطیسی زمین در سواحل قطب جنوب به سمت استرالیا در تغییر است.
براساس تحقیقات منتشر شده در مجلهء نیچر، از سال ۱۹۹۰م به این سو قطب شمالی مقناطیسی حدود ۵۵ کیلومتر در سال جابجا شده است. علت این عدم ثبات قطب های مقناطیسی می تواند تحرک مگمای درون زمین باشد که به قطب ها اجازه حرکت می دهد. در واقع دلیل شکل گیری این میدان های مقناطیسی، هستهء بیرونی زمین است که متشکل از فلزات مذاب می باشد. این هسته به دلیل وجود فلز آهن در خود، می تواند به اساس عملیه های مقناطیسی و آیونیزه شدن آیون ها و به تعقیب آن ایجاد چارج برقی در اثر چرخش زمین، همچون یک مقناطیس عمل کند و ساحهء مقناطیسی شکل دهد.
در خصوص گذشتهء قطب های مقناطیسی زمین، باور بر اینست که این قطب ها حدود چند صد بار در ۳ میلیارد سال کاملأ تغییر موقعیت داده اند و گفته می شود که آخرین تغییر کلی حدود ۷۸۰۰۰۰ (هفتصد و هشتاد هزار) سال قبل رخ داده است.
این تاریخچهء ذکر شده به اساس تحقیق روی رسوبات فلزات و کف اقیانوس ها در بخش های مختلف زمین بیان شده است.
از نظر دانشمندان، آنچه امیدوار کننده است، عدم تاثیر گذاری جابه جایی های قطب های مقناطیسی روی وظیفهء محافظت از زمین در مقابل اشعه های کیهانی است. این یعنی اگر قرار می بود با تغییر مکان قطب ها، میدان محافظتی کاهش می یافت، پس پرتو های کیهانی باید تاثیرات عمیق در جهش های جینیکی ایجاد می کردند ولی چنین چیزی اتفاق نیفتاده است.
منابع:
https://www.livescience.com/64930-earths-magenetic-field.html
