پیری دورهء ناخوشایند زندگی برای اکثر ماست. به گونهء که برای بعضی افراد قبول پیری به عنوان یک واقعیت زندگی بسیار می تواند دشوار باشد. ما انسان ها زمانی که عمر خود را با عمر یک سنگ پشت یا یک صدف در اعماق دریا مقایسه می کنیم، دچار یاس و ناامیدی می شویم. اصلا چرا یک سنگ پشت می تواند به طور عادی ۱۷۰ سال عمر کند یا یک صدف حدود ۴۰۵ سال زنده بماند؟ و چه چیزی باعث می شود عمر ما در یک محدودهء زمانی قرار بگیرد؟
ما همه میدانیم که پیری یک روند بیولوژیکی است، به نحوی که با رسیدن به اوج فزیکی تولید مثل کاهش می یابد و حتی متوقف می شود. به همین شکل سلامت جسمانی نیز دچار رکود می شود. این فرآیند به عنوان پیری شناخته می شده که بر کل وجود بیولوژیکی ما و بر تک تک سلول های ما حاکم خواهد شد.
بخش اصلی معضلهء پیری ما سلول های ما هستند. هر سلول در یک محدودهء معین می تواند تقسیم شود که به آن حد هایفلیک می گویند و در سلول های انسانی یک حد هایفلیک حدود ۵۰ است. به عبارت دیگر، هر سلول انسانی حدود ۵۰ بار تقسیم می شود. این دوره را نمی توانیم متوقف کنیم اما امکان کُند شدن آن است. برای موش ها این حد هایفلیک حدود ۱۴ تا ۲۸ بار است و برای سنگ پشت ها حدود ۱۲۵ بار. به همین ترتیب، آنچه که این تفاوت را در حد هایفلیک میان موجودات زنده ایجاد کرده است انتهای کروموزم هاست. وقتی آنها شروع به باز شدن می کنند، سلول ها به پایان عمر خود نزدیک می شوند.
حالا بیایید با یک نگاه دقیق تر به این موضوع بپردازیم.
سلول های بدن ما برای ماندگاری یک عمر ساخته نشده اند، آنها از کروموزم های خود کاپی می کنند که حاوی DNA می باشند. اما گاهی ممکن است این سلول ها توانایی تکثیر را از دست دهند. هر بار که سلول ها تقسیم می شوند نواحی انتهایی آنها کوتاه تر می شوند، همان قسمت که به آن《تلومرها》گفته می شود. اما هنگامی که تلومرها از یک نقطهء خاص منقبض می شوند، سلول ها دیگر تقسیم نمی شوند و به این شکل وارد دورهء پیری خواهند شد.
از مشکلات دیگری که در روند پیری بدن ما ایجاد می شود اینست که سلول های پیر به سرعت از بین نمی روند و به این شکل سلول های مجاور نیز پیر می شوند. این مثل بازی دومینو میان سلول هاست که منجر به التهاب مزمن در بدن می شود. مغز ما کندتر کار می کند و بدن ما رو به زوال خواهد بود.
براساس باور دانشمندان، بدن ما یکبار مصرف است و مقدار معین انرژی دارد و بخشی بزرگ آن در تولید مثل مصرف می شود؛ تصور کنید که سوخت تمام شود ولی خط مولد ادامه داشته باشد.
اما دقت کنید که روند پیری در همه موجودات یکسان نیست. برای مثال خزندگان خونسرد بهترین نمونه هستند. آنها برخلاف ما، روند پیری بسیار ناچیزی را تجربه می کنند. به این معنا که آنها در اوج آمادگی جسمانی خود می مانند. آنها برخلاف اکثر موجودات زنده به دلیل پیری و افزایش سن نمی میرند مگر اینکه اتفاقی به آنها بیفتد. خزندگان برخلاف ما با افزایش سن خراب نمی شوند و به این شکل طول عمر آنها افزایش می یابد.
به همین ترتیب، هیدرا ها موجودات زنده آبی هستند که از نظر بیولوژیکی جاودانه گفته می شوند. آنها در آب های شیرین زندگی نموده و به طور مداوم سلول های شان را تجدید می کنند.
همچنان، باید گفت که مبارزه با پیری بسیار دشوار است، زیرا DNA ما به این شکل رمزگذاری شده است. اما با آن هم ایده های متفاوت در این خصوص پیشنهاد شده است. یکی از راه حل ها کاهش مصرف کالوری در ۲ سال متوالی است. به این شکل میزان متابولیسم کاهش می یابد. اما این موضوع عوارض جانبی خود را نیز خواهد داشت.
اما اگر به DNA دقت کنیم، دانشمندان به دنبال طولانی نمودن تلومرها هستند. افرادی که تلومرهای بسیار طولانی دارند عمر طولانی خواهند داشت اما آنچه مشکل ساز است شرایط مساعد برای رشد سلول های سرطانی در بدن چنین افراد است. زیرا این سلول ها از تلومرهای طولانی برای رشد استفاده می کنند.
امروزه افزایش طول عمر یک چالش بزرگ در دنیای علم است. گروهی از افراد به این باور اند که پیری را به عنوان یک واقعیت باید پذیرفت و گروهی دیگر با این واقعیت کلنجار می روند. به این شکل دو جبههء متخاصم از دیدگاه ها شکل گرفته است که پیامد های اخلاقی و فلسفی به همراه دارند.
منابع:
https://www.sciencealert.com/watch-why-do-we-age-and-how-can-we-stop-it
https://www.bbc.com/news/magazine-14412025.amp
